Ο ελληνικός αντιαεροπορικός θόλος σχεδιάζεται να καλύπτει όλη την ελληνική επικράτεια, «από τον Έβρο μέχρι το Καστελλόριζο» και να είναι επιχειρησιακός έως το 2026. Αυτό σημαίνει ότι θα εκτείνεται σε όλες τις θαλάσσιες και χερσαίες περιοχές που η Ελλάδα θεωρεί δικές της, συμπεριλαμβανομένων των νησιών του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, με βάση το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), το οποίο αποδίδει στα νησιά πλήρη υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Ο θόλος αυτός θα είναι «τετραπλός», καλύπτοντας απειλές από drones, βαλλιστικούς πυραύλους, αεροπορικές επιθέσεις και έχοντας αντιπλοϊκές δυνατότητες, με σκοπό την αποτροπή και όχι την επίθεση.
Από την άλλη πλευρά, η Τουρκία αναπτύσσει τον δικό της «Ατσάλινο Θόλο», εμπνευσμένο από το ισραηλινό μοντέλο, με στόχο να καλύψει τις περιοχές που θεωρεί δικές της, συμπεριλαμβανομένων των θαλάσσιων ζωνών που διεκδικεί στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, στηριζόμενη στη δική της ερμηνεία του Διεθνούς Δικαίου. Η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την UNCLOS και υποστηρίζει ότι τα ελληνικά νησιά δεν δικαιούνται πλήρη ΑΟΖ, ενώ μέσω του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας» διεκδικεί το μισό Αιγαίο, φτάνοντας τη δική της υφαλοκρηπίδα μέχρι τη μέση γραμμή μεταξύ των ηπειρωτικών ακτών των δύο χωρών, αγνοώντας τα νησιά. Αυτό αποτυπώνεται στον πρόσφατο «επιστημονικό» χάρτη θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού που δημοσίευσε η Τουρκία, ο οποίος περιλαμβάνει περιοχές που η Ελλάδα θεωρεί δικές της.
Οι αμφισβητούμενες περιοχές στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, όπως το σύμπλεγμα της Μεγίστης (Καστελλόριζο), η περιοχή του τουρκολιβυκού μνημονίου και το κεντρικό Αιγαίο, αποτελούν σημεία τριβής. Η Ελλάδα θεωρεί αυτές τις περιοχές μέρος της κυριαρχίας της, με βάση το Διεθνές Δίκαιο, και ο αντιαεροπορικός της θόλος θα καλύπτει αυτές τις ζώνες, ενισχύοντας την αποτρεπτική της ικανότητα. Η Τουρκία, από την άλλη, θεωρεί τις ίδιες περιοχές «ζώνες ενδιαφέροντος» της και πιθανότατα θα επιχειρήσει να επεκτείνει τον δικό της θόλο για να τις καλύψει, δημιουργώντας μια «γκρίζα ζώνη» όπου οι δύο θόλοι θα επικαλύπτονται.
Αν ένας θόλος εντοπίσει και αντιμετωπίσει δραστηριότητα του άλλου (π.χ. τουρκικό UAV στο Αιγαίο που η Ελλάδα θεωρεί δικό της χώρο), μπορεί να προκληθεί στρατιωτική αντιπαράθεση. Ο ελληνικός θόλος, με συστήματα όπως ο «Κένταυρος» που ήδη έχει δοκιμαστεί επιτυχώς, θα μπορεί να καταρρίπτει τέτοιες απειλές, αλλά αυτό θα μπορούσε να εκληφθεί από την Τουρκία ως εχθρική ενέργεια.
Η Τουρκία μπορεί να χρησιμοποιήσει την ανάπτυξη του θόλου της για να ενισχύσει τις διεκδικήσεις της, όπως κάνει ήδη με το τουρκολιβυκό μνημόνιο, το οποίο η Ελλάδα αμφισβητεί μέσω συμφωνιών με την Αίγυπτο και την Ιταλία.
Η Ελλάδα, με την υποστήριξη της ΕΕ και συνεργασίες με χώρες όπως η Γαλλία, το Ισραήλ και οι ΗΠΑ για τον θόλο της, έχει πλεονέκτημα σε τεχνολογικό επίπεδο. Η Τουρκία, λόγω των προβλημάτων της με το ΝΑΤΟ (π.χ. αποκλεισμός από τα F-35 λόγω των S-400), μπορεί να αντιμετωπίσει δυσκολίες στην ανάπτυξη ενός εξίσου προηγμένου συστήματος, κάτι που ίσως την ωθήσει σε πιο επιθετικές κινήσεις για να αντισταθμίσει.
Αν και απίθανο με το σημερινό κλίμα, μια μελλοντική διαπραγμάτευση για οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας θα μπορούσε να μειώσει τις εντάσεις, καθορίζοντας τα όρια των θόλων με βάση μια συμφωνία. Ωστόσο, η Τουρκία επιμένει σε λύσεις που δεν αναγνωρίζουν την πλήρη επήρεια των ελληνικών νησιών, κάτι που η Ελλάδα απορρίπτει.
Ο ελληνικός θόλος, καλύπτοντας τις αμφισβητούμενες περιοχές, θα ενισχύσει τη θέση της Ελλάδας, δυσκολεύοντας την Τουρκία να προχωρήσει σε προκλήσεις χωρίς σοβαρό κόστος. Η Τουρκία, από την πλευρά της, μπορεί να επικεντρωθεί σε υβριδικές απειλές (π.χ. χρήση USV ή υποβρυχίων) για να δοκιμάσει την ελληνική άμυνα, όπως φαίνεται από την ενίσχυση του υποβρύχιου στόλου της.
Η ΕΕ και το ΝΑΤΟ μπορεί να πιέσουν για αποκλιμάκωση, καθώς η Τουρκία, παρά την αποσταθεροποιητική της στάση, παραμένει μέλος του ΝΑΤΟ. Ωστόσο, η ΕΕ υποστηρίζει τις ελληνικές θέσεις, όπως φαίνεται από την απόρριψη του τουρκολιβυκού μνημονίου.
Συνολικά, οι δύο θόλοι θα επικαλύπτονται στις αμφισβητούμενες περιοχές, αυξάνοντας τον κίνδυνο σύγκρουσης, αλλά η Ελλάδα, με τη διεθνή στήριξη και την τεχνολογική υπεροχή του θόλου της, θα έχει καλύτερη θέση για να υπερασπιστεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Το ζήτημα των αμφισβητούμενων περιοχών παραμένει άλυτο και εξαρτάται από τη διπλωματική και στρατιωτική διαχείριση των δύο πλευρών.
Διαβάστε επίσης:
