Σιμόν Βίζενταλ: Ο άνθρωπος που κυνήγησε τους Ναζί μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

Ο Σιμόν Βίζενταλ ήταν Εβραίος/Αυστριακός αρχιτέκτονας που επέζησε από το Ολοκαύτωμα και από την παραμονή του στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ο Βίζενταλ έγινε ο πλέον διάσημος «κυνηγός Ναζί» κι αφιέρωσε τη ζωή του («έφυγε» το 1905 σε ηλικία 97 ετών) στο να εντοπίσει και να οδηγήσει σε δίκη και τιμωρία τους υπευθύνους των θηριωδιών σε βάρος των Εβραίων.

Επέζησε από το στρατόπεδο συγκέντρωσης Janowska (τέλη 1941 έως Σεπτέμβριο 1944), το στρατόπεδο συγκέντρωσης Kraków-Płaszów (Σεπτέμβριος έως Οκτώβριος 1944), το στρατόπεδο συγκέντρωσης Gross-Rosen, μια πορεία θανάτου στο Chemnitz, στο Buchenwald και στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Mauthausen (Φεβρουάριος έως 5 Μαΐου 1945).

Το 1947, συνίδρυσε το Εβραϊκό Κέντρο Ιστορικής Τεκμηρίωσης στο Λιντς της Αυστρίας, όπου μαζί με άλλους συνέλεξαν πληροφορίες για μελλοντικές δίκες εγκλημάτων πολέμου και βοήθησαν πρόσφυγες στην αναζήτησή τους για χαμένους συγγενείς.

Άνοιξε το Κέντρο Τεκμηρίωσης της Ένωσης Εβραίων Θυμάτων του Ναζιστικού Καθεστώτος στη Βιέννη το 1961 και συνέχισε να προσπαθεί να εντοπίσει αγνοούμενους ναζί εγκληματίες πολέμου.

Έπαιξε ρόλο στον εντοπισμό του Άντολφ Άιχμαν ο οποίος συνελήφθη στο Μπουένος Άιρες το 1960 και συνεργάστηκε στενά με το αυστριακό υπουργείο Δικαιοσύνης για την προετοιμασία ενός φακέλου για τον Φραντζ Στρανγκλ, ο οποίος καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη το 1971.

Τις δεκαετίες του 1970 και του 1980, ο Βίζενταλ συμμετείχε σε δύο γεγονότα υψηλού προφίλ που αφορούσαν Αυστριακούς πολιτικούς. Λίγο αφότου ο Μπρούνο Κράισκι εξελέγη καγκελάριος της Αυστρίας τον Απρίλιο του 1970, ο Βίζενταλ επεσήμανε στον Τύπο ότι «τέσσερις από τους νέους διορισμένους του υπουργικού συμβουλίου ήταν μέλη του Ναζιστικού Κόμματος».

Ο Κράισκι, θυμωμένος, αποκάλεσε «Εβραίο φασίστα» τον Βίζενταλ, παρομοίασε την οργάνωσή του με τη Μαφία και τον κατηγόρησε για συνεργασία με τους Ναζί.

Ο Βίζενταλ μήνυσε τον Κράισκι και κέρδισε την υπόθεση. Όμως το 1986 ενεπλάκη στην υπόθεση του Κουρτ Βάλντχαϊμ του οποίου η εμπλοκή στην Βέρμαχτ και το Ολοκαύτωμα αποκαλύφθηκαν πριν από τις προεδρικές εκλογές στην Αυστρία το 1986.

Ο Βίζενταλ ντροπιασμένος που είχε απαλλάξει τον Βάλντχαϊμ έγινε αποδέκτης αρνητικής δημοσιότητας.

Η δράση του Βίζενταλ άρχισε μέσα σε τρεις εβδομάδες από την απελευθέρωση των κρατουμένων στο Mauthausen

Ετοίμασε μια λίστα με περίπου 100 ονόματα υπόπτων εγκληματιών πολέμου, κυρίως φρουρών, διοικητών στρατοπέδων και μελών της Γκεστάπο.

Εργάστηκε ως διερμηνέας, συνοδεύοντας αξιωματικούς που πραγματοποιούσαν συλλήψεις, αν και ήταν ακόμα πολύ αδύναμος

Υπηρέτησε ως αντιπρόεδρος της Εβραϊκής Κεντρικής Επιτροπής, μιας οργάνωσης που προσπάθησε να κανονίσει τη βασική φροντίδα για Εβραίους πρόσφυγες και προσπάθησε να βοηθήσει τους ανθρώπους να συλλέξουν πληροφορίες για τα εξαφανισμένα μέλη της οικογένειάς τους.

Τον Φεβρουάριο του 1947, αυτός και άλλοι 30 εθελοντές ίδρυσαν το Εβραϊκό Κέντρο Τεκμηρίωσης στο Λιντς για να συλλέξουν πληροφορίες για μελλοντικές δίκες εγκλημάτων πολέμου. Συγκέντρωσαν 3.289 καταθέσεις από επιζώντες από στρατόπεδα συγκέντρωσης που ζούσαν ακόμη στην Ευρώπη.

Ωστόσο, καθώς οι ΗΠΑ και η Σοβιετική Ένωση έχασαν το ενδιαφέρον τους για περαιτέρω δοκιμές, μια παρόμοια ομάδα με επικεφαλής τον Τουβιά Φρίντμαν στη Βιέννη έκλεισε το γραφείο  το 1952. Σχεδόν όλη η τεκμηρίωση που συλλέχτηκε και στα δύο κέντρα προωθήθηκε στο Αρχεία Γιαντ Βασέμ στο Ισραήλ.

Καθώς έγινε σαφές ότι οι πρώην Σύμμαχοι δεν ενδιαφέρονταν πλέον να συνεχίσουν το έργο της προσαγωγής των Ναζί εγκληματιών πολέμου στη δικαιοσύνη, ο Βίζενταλ επέμενε, πιστεύοντας ότι οι επιζώντες ήταν υποχρεωμένοι να αναλάβουν το έργο.

Αν και οι περισσότεροι από τους Εβραίους που ζούσαν ακόμα στο Λιντς είχαν μεταναστεύσει μετά τον πόλεμο, ο Βίζενταλ αποφάσισε να παραμείνει, εν μέρει επειδή η οικογένεια του Άντολφ Άιχμαν ζούσε λίγα τετράγωνα μακριά του.

Ο Άιχμαν ήταν υπεύθυνος για τη μεταφορά και την απέλαση των Εβραίων στη Ναζιστική Τελική Λύση στο Εβραϊκό Ζήτημα: ένα σχέδιο, που οριστικοποιήθηκε στη Διάσκεψη του Wannsee -στην οποία ο Άιχμαν πήρε τα πρακτικά- για την εξόντωση όλων των Εβραίων στην Ευρώπη

Μετά τον πόλεμο, ο Άιχμαν κρύφτηκε στην Αυστρία χρησιμοποιώντας πλαστά έγγραφα ταυτότητας μέχρι το 1950, όταν έφυγε μέσω Ιταλίας και μετακόμισε στην Αργεντινή με ψεύτικο όνομα

Ελπίζοντας να λάβει πληροφορίες για το πού βρισκόταν ο Άιχμαν, ο Βίζενταλ παρακολουθούσε συνεχώς τα υπόλοιπα μέλη της άμεσης οικογένειας στο Λιντς μέχρι που εξαφανίστηκαν το 1952

Ο Βίζενταλ έμαθε από μια επιστολή που του δόθηκε το 1953 ότι ο Άιχμαν είχε γίνει αντιληπτός στο Μπουένος Άιρες και διαβίβασε αυτές τις πληροφορίες στο ισραηλινό προξενείο στη Βιέννη το 1954.

Οι Γερμανοί πράκτορες δεν κατάφεραν να τον βρουν μέχρι το τέλος του 1959. Όταν ο πατέρας του Άιχμαν πέθανε το 1960, ο Βίζενταλ ζήτησε από ιδιωτικούς ντετέκτιβ να φωτογραφίσουν κρυφά τα μέλη της οικογένειας, καθώς ο αδερφός του Άιχμαν, ο Ότο, λέγεται ότι είχε μεγάλη οικογενειακή ομοιότητα και δεν υπήρχαν επίκαιρες φωτογραφίες του δραπέτη.

Παρείχε τις φωτογραφίες στους πράκτορες της Μοσάντ κι αποδείχθηκαν χρήσιμες.

Στις 23 Μαΐου, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Νταβίντ Μπεν-Γκουριόν ανακοίνωσε ότι ο Άιχμαν ήταν υπό κράτηση και στο Ισραήλ!

Ο Βίζενταλ έγινε πράκτορας της Μοσάντ κι απέκτησε οικονομική άνεση για να συνεχίσει τη δράση του.

Διατηρούσε αρχεία για εκατοντάδες ύποπτους ναζί εγκληματίες πολέμου και εντόπισε πολλούς, περίπου έξι από τους οποίους συνελήφθησαν ως αποτέλεσμα των δραστηριοτήτων του.

Ανάμεσα σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται οι:

–Έριχ Ραγιάκοβιτς, υπεύθυνος για την απέλαση των Εβραίων από την Γερμανία

-Φραντζ Μίρερ διοικητής στο γκέτο του Βίλνιους.

Την ίδια στιγμή ο Βίζενταλ είχε να «πολεμήσει» ακόμα ένα σημαντικό θέμα με την 20ετή παραγραφή για τα γερμανικά εγκλήματα πολέμου.

Πίεσε και τελικά το 1965 κατάφερε να πετύχει την παράταση για ακόμα πέντε χρόνια. Βέβαια όσο περνούσαν τα χρόνια τόσο γινόταν δυσκολότερος ο εντοπισμός των Ναζί καθώς οι μάρτυρες μεγάλωναν σε ηλικία και δε μπορούσαν να προσφέρουν πολλές πληροφορίες.

Η χρηματοδότηση για τις δίκες ήταν ανεπαρκής, καθώς οι κυβερνήσεις της Αυστρίας και της Γερμανίας άρχισαν να ενδιαφέρονται λιγότερο να λάβουν καταδίκες για γεγονότα εν καιρώ πολέμου, προτιμώντας να ξεχάσουν το ναζιστικό παρελθόν.

Ο Φραντζ Στρανγκλ ήταν επόπτης σε πρόγραμμα ευθανασίας και θεωρήθηκε υπεύθυνος για το θάνατο τουλάχιστον 70.000 ψυχικά ασθενών ή σωματικά παραμορφωμένων ατόμων στη Γερμανία.

Τον Φεβρουάριο του 1942 ήταν διοικητής στο στρατόπεδο εξόντωσης Σόμπιμπορ και τον Αύγουστο του ίδιου έτους μετατέθηκε στην Τρεμπλίνκα. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του σε αυτά τα στρατόπεδα, επέβλεψε τους θανάτους σχεδόν 900.000 ανθρώπων!

Ενώ βρισκόταν υπό κράτηση στις ΗΠΑ για δύο χρόνια, παρέμεινε άγνωστος ως εγκληματίας πολέμου, επειδή τόσο λίγοι μάρτυρες είχαν επιζήσει από τον Σόμπιμπορ και την Τρεμπλίνκα που οι αρχές δεν κατάλαβαν ποτέ ποιος ήταν. Δραπέτευσε ενώ βρισκόταν στο Λιντς κι εργαζόταν σε κατασκευή δρόμου τον Μάιο του 1948

Τελικά το 1951 βρέθηκε στην Βραζιλία. Ο πρώην γαμπρός του Στρανγκλ ενημέρωσε τον Βίζενταλ το 1964.Ο κυνηγός Ναζί εντελώς αθόρυβα ετοίμασε ένα φάκελο και ο εγκληματίας πολέμου συνελήφθη έξω από το σπίτι του στο Σάο Πάολο το 1967. Ομολόγησε την ενοχή του μια μέρα πριν το θάνατό του κι αφού είχε καταδικαστεί σε ισόβια κάθειρξη.

Η «φοράδα του Μάιντανεκ» με το όνομα Ερμίν Μπράουνσταϊνερ ήταν φρουρός σε στρατόπεδα συγκέντρωσης που κέρδισε το παρατσούκλι της από τη μανία της να κλωτσά τα θύματα μέχρι θανάτου.

Εξέτισε ποινή τριών ετών για τη «δράση» της στο Ράβενσμπρουκ αλλά δεν κατηγορήθηκε ποτέ για τα εγκλήματα του Μάιντανεκ. Όταν αποφυλακίστηκε, μετανάστευσε στις ΗΠΑ και πήρε την υπηκοότητα.

Ο Βίζενταλ ενημερώθηκε, συνέλλεξε πληροφορίες και ειδοποίησε την ισραηλινή αστυνομία και τους New York Times με αποτέλεσμα η «φοράδα» να εκδοθεί το 1973 στην Γερμανία. Καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη με την κατηγορία της δολοφονίας 250 χιλιάδων ανθρώπων!

Ο Βίζενταλ ασχολήθηκε επίσης με την περίπτωση του Γιόζεφ Μένγκελε, ιατρικού αξιωματικού στο Άουσβιτς που έκανε θανατηφόρα πειράματα στους κρατούμενους. Έφυγε από το στρατόπεδο όταν πλησίαζε ο Κόκκινος Στρατός, βρέθηκε υπό κράτηση (για λίγο) υπό τους Αμερικανούς αλλά χωρίς να ξέρει κανείς το λόγο, αφέθηκε ελεύθερος.

Δούλεψε για λίγο ως αγρότης και τελικά βρέθηκε στην Αργεντινή το 1951. Μετακόμισε στην Παραγουάη και τελικά στην Βραζιλία όπου και πνίγηκε ενώ κολυμπούσε το 1979.

Ο Βίζενταλ κατά καιρούς ισχυρίστηκε ότι είχε πληροφορίες για τον Μένγκελε, πρώτα ότι βρισκόταν στην Κύθνο, μετά στο Κάιρο, στην Ισπανία και στην Παραγουάη.

Το 1982 επέμενε ότι ο Μένγκελε ήταν ακόμα ζωντανός και προσέφερε αμοιβή 100 χιλιάδων δολαρίων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να γίνει εκταφή και να πιστοποιηθεί η ταυτότητά του Μένγκελε κατόπιν αιτήματος της οικογένειάς του.

Η αλήθεια είναι ότι ο Βίζενταλ είχε και προβλήματα καθώς οργανώσεις νέο-ναζί έβαλαν βόμβα έξω από το σπίτι του στην Βιέννη το 1982 με αποτέλεσμα επί 24 ώρες να φρουρείται.

Ο τελευταίος Ναζί που ανακαλύφθηκε από τον Βίζενταλ ήταν ο Τζούλιους Βιέλ το 2001 με την κατηγορία της εκτέλεσης 7 Εβραίων σε στρατόπεδο συγκέντρωσης.

Σε ηλικία 92 ετών ο Βίζενταλ αποφάσισε να αποσυρθεί. «Αν έχουν απομείνει κάποιοι ζωντανοί, θα είναι πολύ γέροι και αδύναμοι να σταθούν σε δίκη. Η δουλειά μου έχει ολοκληρωθεί» είπε.

Στις 20/9/2005 ο Βίζενταλ έφυγε από τη ζωή. «Χωρίς τις προσπάθειές του να βρεθούν οι εγκληματίες πολέμου, η Ευρώπη ποτέ δε θα είχε γιατρέψει τις πληγές της. Ήταν ένας στρατιώτης της δικαιοσύνης» είχε πει ο Τέρι Ντέιβις, επικεφαλής του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Ο Βίζενταλ ετάφη στην Ερτζελία στο Ισραήλ.