Χρυσόστομος Σμύρνης: Ο Εθνάρχης του μικρασιατικού ελληνισμού που θυσιάστηκε για το ποίμνιό του

Ο Χρυσόστομος, Μητροπολίτης Σμύρνης, είναι μια τεράστια προσωπικότητα του Ελληνισμού κι έχει μείνει στην ιστορία.

Αν και είχε τη δυνατότητα να διαφύγει ασφαλής από την Σμύρνη, ο Χρυσόστομος δεν εγκατέλειψε το ποίμνιό του. Ήξερε το μέλλον του. Γνώριζε καλά τι τον περίμενε: Θάνατος και μάλιστα μαρτυρικός από το εξαγριωμένο πλήθος.

Αρνήθηκε την πρόταση να φύγει όσο ακόμα προλάβαινε. Ήθελε να μείνει εκεί, στο ποίμνιό του και να πάρει επάνω του όλη την τουρκική βαρβαρότητα. Πλέον με έναν αιώνα συμπληρωμένο (27/8/1922) από τον μαρτυρικό του θάνατο, ο Ελληνισμός τιμά τη μνήμη του (πλέον είναι Άγιος) και την ιστορία του.

Ο Χρυσόστομος διακρίθηκε παντού για το έργο του. Είναι κορυφαία μορφή του Μικρασιατικού Ελληνισμού και της ιστορίας μας. Είχε πάντα την Ελλάδα στην καρδιά του και προσπάθησε να βοηθήσει ποικιλοτρόπως τους Έλληνες.

Κάποια στιγμή είχα ανακαλύψει τις προσωπικές του επιστολές προς τον Βασιλιά Κωνσταντίνο (1915-1916) με τις οποίες τον καλούσε να αφήσει την ουδετερότητα και να μπει στον πόλεμο (Α’ Παγκόσμιο) στο πλευρό των συμμάχων διότι η ουδετερότητα δε βοηθούσε στη λύση του ανατολικού ζητήματος.

Μπορείτε ΕΔΩ να διαβάσετε το θέμα των επιστολών

Ο Χρυσόστομος Καλαφάτης γεννήθηκε στις 8/1/1867. Από το διάστημα 1902-1910 είχε αναπτύξει σημαντική δράση στον Μακεδονικό Αγώνα παίρνοντας σημαντικές πρωτοβουλίες, όταν ακόμα ήταν Μητροπολίτης Δράμας και Φιλίππων.

Πραγματοποιούσε περιοδείες σε ελληνικές κοινότητες που ταλαιπωρούνταν από τις βουλγάρικες θηριωδίες.

Κατά την περίοδο της αρχιερατείας του αντιμετώπισε τις τρομοκρατικές ενέργειες του βουλγαρικού κομιτάτου καθώς και την τότε ρουμανική προπαγάνδα και ανέπτυξε έξοχη εθνική δράση, συγκρατώντας τους πεπλανημένους, ενθουσιάζοντας τους λιγόψυχους και αναλαμβάνοντας ο ίδιος τη διεύθυνση του Αγώνα κατά των Βουλγάρων κομιτατζήδων.

Του απαγόρευσαν τις επισκέψεις στα χωριά της Δράμας. Οι συνεχείς συγκρούσεις Ελλήνων και Βουλγάρων αποδίδονται από τους Άγγλους παρατηρητές αλλά και τους Οθωμανούς, στον Χρυσόστομο.

Έτσι, Οθωμανοί και Βούλγαροι βρήκαν αφορμή για μια ακόμη φορά να ζητήσουν την απομάκρυνσή του με τη δικαιολογία των τουρκικών αρχών ότι η παρουσία του Χρυσοστόμου προκαλεί τη διασάλευση της τάξης. Τελικά πέτυχαν τη δεύτερη και οριστική απομάκρυνσή του Χρυσοστόμου από τη Δράμα τον Ιούνιο του 1909. Ο Ιεράρχης μετέβη και πάλι εξόριστος στη γενέτειρά του

Στις 11 Μαρτίου 1910 ο Χρυσόστομος μετετέθη στη Σμύρνη, ως Μητροπολίτης. Εκεί συνέχισε τους εθνικούς αγώνες, οργανώνοντας μάλιστα πάνδημο συλλαλητήριο ώστε να καταγγείλει τις βιαιότητες των Βουλγάρων στη Μακεδονία εναντίον των Ελλήνων αλλά και την υποστήριξη των τουρκικών αρχών προς τη βουλγαρική προπαγάνδα.

Διακρίθηκε για το πολύπλευρο έργο του το οποίο κι επεκτάθηκε σε όλα τα επίπεδα: Ποιμαντικό, εθνικό, κοινωνικό, εκπαιδευτικό και φιλανθρωπικό.

Έμεινε στην ιστορία για το μεγάλο κοινωνικό έργο με τη δημιουργία ευαγών ιδρυμάτων και αθλητικών εγκαταστάσεων. Ήταν πάντα στο πλευρό της νεολαίας κι ενέπνεε.

Ενδεικτικά με έμπνευση και ενέργειες του Χρυσοστόμου δημιουργήθηκε στη Σμύρνη το γήπεδο του Πανιωνίου Γυμναστικού Συλλόγου Σμύρνης, έχοντας μάλιστα αρνηθεί δάνειο 100.000 χρυσών λιρών που του προσέφεραν οι Άγγλοι.

Συγκεκριμένα, με εισήγηση του Μητροπολίτη Χρυσόστομου η Δημογεροντία και η Κεντρική Επιτροπή παραχώρησαν έκταση 105 στρεμμάτων, αν και είχαν δελεαστική προσφορά 100.000 λιρών από Άγγλους, για να την πουλήσουν.

Εκεί κτίστηκε το νέο στάδιο του Πανιωνίου, το οποίο εγκαινιάστηκε το 1912 στους ΙΔ΄ Πανιώνιους Αγώνες. Το νέο στάδιο περιλάμβανε στίβο περιμέτρου 334 μέτρων, γήπεδο ποδοσφαίρου διαστάσεων 95×65 μ., γυμναστήριο εξοπλισμένο με σύγχρονα όργανα, εξέδρα για 7.000 θεατές, αποδυτήρια και γραφεία.

Κατά τον πρώτο διωγμό των Μικρασιατών (επί Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου) βοήθησε πολλές οικογένειες με ναυλωμένα πλοία να διασωθούν σε ασφαλείς τόπους. Παράλληλα, επικοινωνούσε συνεχώς με Οθωμανούς αξιωματούχους και εξηγούσε με συνεντεύξεις κι επιστολές για τον διωγμό των Ελλήνων της Ανατολής σε πρόσωπα στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Ο υπουργός θρησκευμάτων του Σουλτάνου ζήτησε την ανάκληση του από τη Σμύρνη καθώς οι τουρκικές αρχές είχαν θορυβηθεί έντονα από την πολυσχιδή δράση του υπέρ του Ελληνισμού.

Στις 20 Αυγούστου 1914 Τούρκοι αστυνομικοί απομάκρυναν τον Μητροπολίτη και τον οδήγησαν στην Κωνσταντινούπολη. Ο Χρυσόστομος επέστρεψε στη Σμύρνη μετά την Ανακωχή του Μούδρου το 1918, ενώ η υποδοχή του πίσω στην πρωτεύουσα της Ιωνίας ήταν παλλαϊκή.

Κατά τα έτη 1919 έως 1922, οπότε και η περιοχή της Σμύρνης βρισκόταν υπό Ελληνική Διοίκηση, ο Χρυσόστομος αποτελούσε τον Εθνάρχη του Μικρασιάτικου Ελληνισμού.

Μάλιστα ο Χρυσόστομος ήταν ο εμπνευστής της «Μικρασιατικής Άμυνας» για τη δημιουργία αυτόνομου κράτους σε περίπτωση ήττας του ελληνικού στρατού.

Η κατάρρευση του Μικρασιατικού μετώπου τον Αύγουστο του 1922 απογοήτευσε τον Χρυσόστομο, ο οποίος αποδοκίμασε τα σχέδια των Μεγάλων Δυνάμεων για την απομάκρυνση του Ελληνικού στοιχείου από τη Μικρά Ασία, ενώ ταυτόχρονα ζητούσε έντονα από την Ελληνική Κυβέρνηση τρόπους, έως την ύστατη, ώρα για τη διάσωση του Ελληνισμού από την επερχόμενη σφαγή.

Παρά τις προτάσεις που του έγιναν να αποχωρήσει ασφαλής από τη Σμύρνη καθώς το μέτωπο κατέρρεε, ο Χρυσόστομος αρνήθηκε να εγκαταλείψει το ποίμνιό του^.

Στον Μητροπολιτικό Ναό της Αγίας Φωτεινής τέλεσε την τελευταία του Θεία Λειτουργία ενθαρρύνοντας τους φοβισμένους πιστούς που είχαν κατακλύσει της εκκλησία.

Το απόγευμα της 27ης Αυγούστου, Τούρκος αρχιαστυνόμος μαζί με ένοπλους στρατιώτες, μετέβη στα γραφεία της Μητρόπολης Σμύρνης και διέταξε τον Χρυσόστομο να παρουσιαστεί στον Τούρκο στρατιωτικό διοικητή Νουρεντίν πασά, μαζί με τους Έλληνες Δημογέροντες της Σμύρνης Γεώργιο Κλιμάνογλου και Νικόλαο Τσουρούκτσογλου.

Ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος προσήχθη ενώπιον του Νουρεντίν στο Διοικητήριο. Εκεί ο Τούρκος διοικητής τον κατηγόρησε για τη φιλελληνική του στάση και τις ενέργειές του εναντίον του τουρκικού έθνους και αφού τον εξύβρισε τον παρέδωσε στους εξαγριωμένους Τούρκους που είχαν κατακλύσει την πλατεία του Διοικητηρίου.

Πρώτοι δολοφονήθηκαν από τους Τούρκους οι δύο Δημογέροντες Γεώργιος Κλιμάνογλου και Νικόλαος Τσουρούκτσογλου. Ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος βασανίσθηκε, τυφλώθηκε και διαμελίστηκε από τον τουρκικό όχλο βρίσκοντας έτσι μαρτυρικό θάνατο, στις 27 Αυγούστου 1922

Η Ορθόδοξη Εκκλησία τον ανακήρυξε Άγιο ως Ιερομάρτυρα. Η μνήμη του «Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης και των συν αυτώ Αγίων αρχιερέων Γρηγορίου Κυδωνιών, Αμβροσίου Μοσχονησίων, Προκοπίου Ικονίου, Ευθυμίου Ζήλων καθώς και των κληρικών και λαϊκών που σφαγιάσθηκαν κατά τη Μικρασιατική Καταστροφή» εορτάζεται την Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

28/8/1826: Η σημασία της νίκης των Ελλήνων στον Πολυάραβο

Ποιος πόλεμος διήρκησε 781 χρόνια;

Το παζλ του πλανήτη: Οι χώρες που έχουν πρόβλημα αναγνώρισης