Οι τουρκικές φρεγάτες MEKO 200TN (Track I και Track II) και οι ελληνικές MEKO 200HN (κλάση Ύδρα) ανήκουν στην ίδια οικογένεια πλοίων, αλλά η Τουρκία κατάφερε να προχωρήσει τον εκσυγχρονισμό των δικών της φρεγατών πιο γρήγορα και αποφασιστικά, ενώ η Ελλάδα αντιμετώπισε καθυστερήσεις.
Οι τουρκικές φρεγάτες MEKO 200TN περιλαμβάνουν οκτώ πλοία: τέσσερα Track I (Yavuz-class, 1987-1989) και τέσσερα Track II (Barbaros-class, 1995-2000). Ο εκσυγχρονισμός επικεντρώθηκε κυρίως στα τέσσερα Track II πλοία (Barbaros, Oruçreis, Salihreis, Kemalreis), αν και υπάρχουν σχέδια και για τα Track I. Οι εργασίες ξεκίνησαν επίσημα το 2020, με την ολοκλήρωση του πρώτου πλοίου το 2022 και του τελευταίου προγραμματισμένη για το 2024.
Η Τουρκία επένδυσε σημαντικά στην αμυντική της βιομηχανία μέσω της Προεδρίας Αμυντικής Βιομηχανίας (SSB), που συντόνισε το πρόγραμμα. Το κόστος εκτιμάται σε ~500-600 εκατ. ευρώ για τα τέσσερα πλοία, με σταθερή χρηματοδότηση από το κράτος.
Η προτεραιότητα δόθηκε στην ενίσχυση του ναυτικού για γεωπολιτικούς λόγους (Ανατολική Μεσόγειος, Αιγαίο, Μαύρη Θάλασσα), κάτι που εξασφάλισε πολιτική υποστήριξη.
Η Τουρκία αξιοποίησε εταιρείες όπως η Aselsan και η Havelsan, που ανέπτυξαν εγχώρια συστήματα, μειώνοντας την εξάρτηση από ξένους προμηθευτές.
Το πρόγραμμα Mid-Life Upgrade (MLU) περιλάμβανε SMART-S Mk2 3D ραντάρ (αντικατάσταση παλαιότερων ραντάρ), κατασκευής Thales αλλά ενσωματωμένο από την Aselsan, Gökdeniz 35mm CIWS (εγχώριο σύστημα κοντινής άμυνας, αντικατάσταση των Sea Zenith), Atmaca αντιπλοϊκούς πυραύλους (εγχώριοι, αντικατάσταση των Harpoon), ADVENT σύστημα διαχείρισης μάχης (Havelsan) που βελτιώνει τη δικτύωση και την αυτοματοποίηση και αναβαθμίσεις σε ESM/ECM (ηλεκτρονικός πόλεμος) και σόναρ.
Η φάση κρίσιμου σχεδιασμού ολοκληρώθηκε το 2020, με τις εργασίες να ξεκινούν άμεσα. Το πρόγραμμα εκτελέστηκε σε τουρκικά ναυπηγεία (π.χ. Ισταμπούλ), με εμπλοκή ιδιωτικών και κρατικών εταιρειών.
Η Τουρκία επέλεξε έναν ρεαλιστικό εκσυγχρονισμό, εστιάζοντας σε κρίσιμα συστήματα (αισθητήρες, όπλα, διαχείριση μάχης) αντί για ριζικές αλλαγές στη δομή των πλοίων.
Η χρήση εγχώριων συστημάτων όπως οι πύραυλοι Atmaca και το Gökdeniz όχι μόνο ενίσχυσε τις φρεγάτες, αλλά και προώθησε την τουρκική αμυντική βιομηχανία διεθνώς, με εξαγωγές σε χώρες όπως η Ουκρανία και το Πακιστάν.
Οι αναβαθμισμένες MEKO 200TN Track II έγιναν πιο ικανές σε αντιπλοϊκές, αντιαεροπορικές και αντι-drone αποστολές, με σύγχρονα ραντάρ και πυραύλους, παρατείνοντας τη ζωή τους έως το 2040. Τα Track I αναμένεται να ακολουθήσουν με παρόμοιες, αλλά πιθανώς πιο περιορισμένες, αναβαθμίσεις.
Οι ελληνικές MEKO 200HN (Ύδρα, Σπέτσαι, Ψαρά, Σαλαμίς) εισήλθαν σε υπηρεσία μεταξύ 1992-1998 και αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του Πολεμικού Ναυτικού (ΠΝ). Παρά τις συζητήσεις για εκσυγχρονισμό από το 2008, το πρόγραμμα παραμένει σε εκκρεμότητα, με ελάχιστη πρόοδο μέχρι τον Απρίλιο 2025.
Η οικονομική κρίση του 2008-2018 περιόρισε δραστικά τους αμυντικούς προϋπολογισμούς. Τα κονδύλια που υπήρχαν δαπανήθηκαν σε άλλες προτεραιότητες, όπως ο εκσυγχρονισμός των F-16 ή η συντήρηση των υποβρυχίων.
Το κόστος εκσυγχρονισμού των τεσσάρων φρεγατών εκτιμάται σε 500-600 εκατ. ευρώ, αλλά το ΠΝ αντιμετωπίζει περιορισμούς, καθώς η Ελλάδα επενδύει παράλληλα σε νέες φρεγάτες (FDI Belharra, ~3,5 δισ. ευρώ) και πιθανές κορβέτες.
Το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού (ΕΜΖ) συζητείται από το 2009, αλλά οι αποφάσεις καθυστερούν λόγω αλλαγών στις κυβερνήσεις, διαφωνιών για το εύρος του προγράμματος, και πολύπλοκων διαδικασιών αξιολόγησης προσφορών.
Το 2022, η πρόταση της ThyssenKrupp Marine Systems (TKMS) και Thales Netherlands (~550 εκατ. ευρώ) φάνηκε να προχωρά, με εργασίες προγραμματισμένες για το 2024. Ωστόσο, μέχρι το 2025, δεν έχει υπογραφεί τελική σύμβαση, και το πρόγραμμα παραμένει σε διαπραγματεύσεις.
Σε αντίθεση με την Τουρκία, η Ελλάδα δεν διαθέτει ισχυρή αμυντική βιομηχανία για την ανάπτυξη εγχώριων συστημάτων. Η εξάρτηση από ξένες εταιρείες (π.χ. Thales, Lockheed Martin) αυξάνει το κόστος και περιπλέκει τη διαχείριση.
Υπήρξε πρόθεση να εκτελεστούν εργασίες σε ελληνικά ναυπηγεία (π.χ. Σαλαμίνα, Spanopoulos Group) αλλά η έλλειψη τεχνογνωσίας και υποδομών καθυστερεί την υλοποίηση.
Το ΠΝ έδωσε προτεραιότητα στην απόκτηση νέων φρεγατών (3 FDI Belharra, παράδοση 2025-2026) αντί για τον εκσυγχρονισμό των MEKO. Υπήρξαν συζητήσεις για «θυσία» του ΕΜΖ υπέρ μιας τέταρτης FDI, κάτι που τελικά δεν προχώρησε λόγω αντιδράσεων.
Η ανάγκη αντικατάστασης των παλαιότερων φρεγατών Standard (S) (ηλικίας 40+ ετών) θεωρήθηκε πιο πιεστική, αποσπώντας πόρους και προσοχή.
Το ΠΝ αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα υποστελέχωσης, ιδιαίτερα σε μηχανικούς και τεχνικούς. Αυτό περιορίζει την ικανότητα να υποστηρίξει έναν φιλόδοξο εκσυγχρονισμό, ενώ η Τουρκία δεν έχει αντίστοιχα προβλήματα επάνδρωσης.
Οι ελληνικές MEKO θεωρούνται σε καλή κατάσταση (π.χ. η φρεγάτα Ψαρά κατέρριψε drones στην Ερυθρά Θάλασσα το 2024), αλλά ο εξοπλισμός τους (π.χ. ραντάρ MW-08, πύραυλοι ESSM Block 1) είναι ξεπερασμένος. Το προτεινόμενο ΕΜΖ περιλαμβάνει NS-110 4D ραντάρ (Thales), ενίσχυση των Phalanx CIWS (Block 1B Baseline 2, κόστος ~22 εκατ. ευρώ/πλοίο) ή πιθανή προσθήκη RAM (30 εκατ. ευρώ/πλοίο), αναβάθμιση του συστήματος μάχης TACTICOS και διατήρηση των Harpoon και ESSM Block 1, χωρίς νέους πυραύλους λόγω κόστους.
Ωστόσο, η έλλειψη συναίνεσης για το εύρος των αναβαθμίσεων (ελαφρύ vs βαθύ ΕΜΖ) καθυστερεί τις αποφάσεις.
Διαβάστε επίσης:
Τελικά η Ελλάδα θέλησε κάποια στιγμή να αγοράσει Bayraktar από την Τουρκία;
