Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός (ΘΧΣ) της Ελλάδας, που ανακοινώθηκε στις 16 Απριλίου 2025 από τα Υπουργεία Εξωτερικών και Περιβάλλοντος & Ενέργειας, αποτελεί μια ιστορική πρωτοβουλία, καθώς για πρώτη φορά η Ελλάδα θέτει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για την οργάνωση και διαχείριση των θαλάσσιων ζωνών της.
Ο ΘΧΣ είναι η διαδικασία ανάλυσης και οργάνωσης των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων στις θαλάσσιες και παράκτιες ζώνες, με στόχο την επίτευξη οικολογικών, οικονομικών και κοινωνικών στόχων.
Αποτυπώνει τις επιτρεπόμενες χρήσεις (π.χ. αλιεία, τουρισμός, υπεράκτια αιολικά πάρκα, ναυσιπλοΐα) σε όλες τις θαλάσσιες ζώνες, με έμφαση στη βιώσιμη ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος.
Βασίζεται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) και την Οδηγία 2014/89/ΕΕ της ΕΕ, που υποχρεώνει τα κράτη-μέλη να καταρτίσουν θαλάσσια χωροταξικά σχέδια. Είναι το κεντρικό κείμενο που καθορίζει τις στρατηγικές κατευθύνσεις για τη χρήση του θαλάσσιου χώρου και συνοδεύεται από χάρτες που αποτυπώνουν τις προβλεπόμενες δραστηριότητες και τα όρια των θαλασσίων ζωνών.
Ο ΘΧΣ χωρίζεται σε τέσσερις ενότητες, που αντιστοιχούν στη διοικητική διάρθρωση των περιφερειών (Ιόνιο, Αιγαίο, Ανατολική Μεσόγειος, Κρήτη). Αυτό διευκολύνει τη διαχείριση και την εφαρμογή τοπικών πλαισίων.
Για πρώτη φορά, ο ΘΧΣ περιλαμβάνει την πλήρη αποτύπωση της δυνητικής ελληνικής υφαλοκρηπίδας (έως 200 ναυτικά μίλια), με πλήρη επήρεια της ηπειρωτικής χώρας και των νησιών, σύμφωνα με το UNCLOS.
Περιλαμβάνει τις συμφωνίες ΑΟΖ με την Ιταλία (2020) και την Αίγυπτο (μερική, 2020), καθώς και τη συμφωνία υφαλοκρηπίδας του 1977 με την Ιταλία. Καθορίζει τη συμβατότητα δραστηριοτήτων, όπως αλιεία, τουρισμός, υπεράκτια αιολικά πάρκα, υποβρύχια καλώδια, και ναυσιπλοΐα, με στόχο τη μείωση συγκρούσεων και την προώθηση συνεργειών και υποστηρίζει τη γαλάζια οικονομία (π.χ. ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) και την κυκλική οικονομία, με έμφαση στην προστασία της βιοποικιλότητας.
Ο ΘΧΣ αποτελεί άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας, καθώς αποτυπώνει τις δυνητικές θαλάσσιες ζώνες (χωρικά ύδατα 6 ν.μ., υφαλοκρηπίδα, πιθανή ΑΟΖ) στο μέγιστο δυνατό, χωρίς να συνιστά οριοθέτηση ΑΟΖ.
Η ολοκλήρωση του ΘΧΣ εκπληρώνει την υποχρέωση της Ελλάδας βάσει της Οδηγίας 2014/89/ΕΕ, αποφεύγοντας περαιτέρω κυρώσεις από την ΕΕ, μετά την παραπομπή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο το 2023 και την καταδίκη το Φεβρουάριο 2025.
Ο ΘΧΣ δεν αποτελεί οριοθέτηση ΑΟΖ, αλλά αποτυπώνει τη δυνητική έκταση της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, ενισχύοντας τη διπλωματική θέση της Ελλάδας.
Δεν επεκτείνει τα χωρικά ύδατα πέρα από τα 6 ν.μ. στο Αιγαίο, αν και περιλαμβάνει τη δυνατότητα επέκτασης στα 12 ν.μ., όπως προβλέπει το UNCLOS.
Η Τουρκία έχει εκφράσει ανησυχίες για την ελληνική ΘΧΣ, ιδιαίτερα στο Αιγαίο, όπου αμφισβητεί την επήρεια των ελληνικών νησιών. Αναρτήσεις στο X υποδεικνύουν ότι η Τουρκία θεωρεί τον ΘΧΣ ως έμμεση ενίσχυση των ελληνικών θέσεων για ΑΟΖ και χωρικά ύδατα 12 ν.μ.
Ο Υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, τόνισε ότι ο ΘΧΣ δεν αφορά κυριαρχία ή κυριαρχικά δικαιώματα, αλλά τη διαχείριση δραστηριοτήτων, διατηρώντας ψυχραιμία για αποφυγή εντάσεων.
Η Ελλάδα πρέπει να ισορροπήσει μεταξύ της άσκησης δικαιωμάτων και της αποφυγής κλιμάκωσης με την Τουρκία, ιδιαίτερα στο Αιγαίο.
Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός της Ελλάδας, που δημοσιεύτηκε στις 16 Απριλίου 2025, αποτελεί ένα ορόσημο ωστόσο, η επιτυχία του εξαρτάται από την υλοποίηση των πλαισίων, τη διπλωματική διαχείριση των τουρκικών αντιδράσεων, και την ενίσχυση της προστασίας των θαλασσίων οικοσυστημάτων.
Διαβάστε επίσης:
Το πιο επικίνδυνο υλικό στον κόσμο βρίσκεται στην Ελλάδα – Κίνδυνοι για την υγεία
Η Κίνα διαθέτει ένα ισχυρό χαρτί στον αγώνα της ενάντια στον εμπορικό πόλεμο του Τραμπ.
