Όταν μια διεθνής συνθήκη ακυρώνεται ή θεωρείται άκυρη, δεν σημαίνει αυτόματα ότι επανέρχεται το προηγούμενο καθεστώς. Η διαχείριση της κατάστασης που προκύπτει εξαρτάται από το πώς ερμηνεύεται το διεθνές δίκαιο και από τη δυναμική των εμπλεκόμενων κρατών.
Το διεθνές δίκαιο δεν προβλέπει «αυτόματη επαναφορά» προηγούμενων συνθηκών ή καταστάσεων. Αν μια συνθήκη ακυρωθεί, το νομικό καθεστώς που τη ρύθμιζε παύει να υφίσταται, αφήνοντας νομικό κενό.
Στις περισσότερες περιπτώσεις ισχύει η αρχή του uti possidetis juris, δηλαδή οι υπάρχουσες καταστάσεις (σύνορα, δικαιώματα, υποχρεώσεις) παραμένουν σε ισχύ μέχρι να καθοριστεί ένα νέο νομικό καθεστώς.
Η αρχή του uti possidetis juris («όπως κατέχετε, έτσι και διατηρείτε») διασφαλίζει ότι τα σύνορα ή άλλες ρυθμίσεις δεν αλλάζουν αυτόματα με την ακύρωση μιας συνθήκης.
Αν προκύψουν διαφωνίες, τα εμπλεκόμενα κράτη μπορούν να απευθυνθούν στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για επίλυση.
Μια ακύρωση μπορεί να οδηγήσει σε νέο κύκλο διπλωματικών διαπραγματεύσεων, όπου οι εμπλεκόμενοι θα επιδιώξουν νέες συμφωνίες ή ρυθμίσεις.
Σύμφωνα με αυτή την αρχή του διεθνούς δικαίου, μια συνθήκη μπορεί να ακυρωθεί αν οι συνθήκες που επικρατούσαν όταν συνάφθηκε έχουν αλλάξει θεμελιωδώς.
Ωστόσο, αυτή η αρχή απαιτεί διεθνή αποδοχή και δεν εφαρμόζεται μονομερώς χωρίς συνέπειες.
Σε περιπτώσεις μονομερούς ακύρωσης συνθήκης, μπορεί να προκύψουν πολιτικές, στρατιωτικές ή οικονομικές εντάσεις, ειδικά αν κάποια από τα μέρη δεν αποδέχεται την ακύρωση.
Αν η Τουρκία ακυρώσει τη Συνθήκη της Λωζάνης, αυτό δεν σημαίνει ότι αυτόματα επανέρχεται το καθεστώς της Συνθήκης των Σεβρών (1920). Το νομικό και πολιτικό κενό θα απαιτούσε νέες διαπραγματεύσεις ή πιθανώς διμερείς και πολυμερείς συγκρούσεις για να καθοριστεί νέο καθεστώς.
Η ακύρωση μιας συνθήκης δεν συνεπάγεται επιστροφή στο παρελθόν, αλλά δημιουργεί ένα νέο νομικό, πολιτικό ή ακόμα και στρατιωτικό πλαίσιο, το οποίο εξαρτάται από τις αντιδράσεις και τις ενέργειες των εμπλεκομένων μερών.
Διαβάστε επίσης:
