Με τη φράση «Υπερβολή της Τουρκίας στη Συρία: Ο Ερντογάν “παίζει με τη φωτιά”» τιτλοφορείται άρθρο στην αμερικάνικη ιστοσελίδα 19fortyfive.com που ασχολείται με θέματα άμυνας και γεωστρατηγικής.

Συνεχίζοντας ο αρθρογράφος σημειώνει οτι σε ένα πρόσφατο άρθρο του Foreign Policy , ο Steven Cook και εγώ τονίσαμε πώς η Τουρκία «απλώνει υπερβολικά το χέρι της» στη Συρία. Με τα γεγονότα να εξελίσσονται με γοργούς ρυθμούς, φαίνεται ότι ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στοχεύει πλέον να κυριαρχήσει στο πολιτικό μέλλον της Συρίας, παραμερίζοντας τόσο τη Μόσχα όσο και την Τεχεράνη.






Το να πούμε ότι ο Ερντογάν «παίζει με τη φωτιά» ίσως τον υποτιμά. Οι ελιγμοί του θα πρέπει να ανησυχούν βαθιά την επερχόμενη κυβέρνηση Τραμπ, καθώς ο Ερντογάν πιθανότατα θα προτείνει την Τουρκία ως τη λύση στα δεινά της Συρίας. Ωστόσο, το να επιτραπεί στην Τουρκία η ανεξέλεγκτη επιρροή στη Συρία μετά τον Άσαντ κινδυνεύει να αποσταθεροποιήσει περαιτέρω την περιοχή.

Η υποστήριξη της Τουρκίας στο HTS

Η Άγκυρα φαίνεται να «χαϊδεύει» τη Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ  (HTS) ως τη νέα πολιτική τάξη πραγμάτων της Συρίας μετά την ανατροπή του Άσαντ.

Η Τουρκία απεικονίζει το HTS ως ικανό να ιδρύσει ένα γραφειοκρατικό κράτος που φέρνει το νόμο και την τάξη εξυπηρετώντας παράλληλα τον ποικίλο πληθυσμό της Συρίας . Αυτό πιθανώς εξηγεί την προσφορά της Τουρκίας για στρατιωτική βοήθεια στο HTS—μια ανησυχητική χειρονομία από ένα μέλος του ΝΑΤΟ.

Η HTS, ωστόσο, παραμένει μια τζιχαντιστική οργάνωση με τις ρίζες της στην Αλ Κάιντα και το ISIS. Γιόρτασε τις επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου στο Ισραήλ και η ηγεσία της εξακολουθεί να απειλεί να « κατακτήσει την Ιερουσαλήμ.

Ο αρχηγός του HTS Αμπού Μοχάμεντ Αλ  στέλνει αντιφατικά μηνύματα. Υπόσχεται να προστατεύσει τα δικαιώματα των μειονοτήτων και να διασφαλίσει την ασφάλεια των Σύριων, ενώ ο αρχηγός της δικαιοσύνης του επιμένει στην εφαρμογή του νόμου της Σαρία και στον αποκλεισμό των γυναικών από τους δικαστικούς ρόλους. Ο Ερντογάν πιστεύει ότι μπορεί να ελέγξει τον Τζαουλάνι και να διαμορφώσει το HTS σύμφωνα με το όραμά του, αλλά ο απώτερος στόχος του παραμένει σαφής: η καταστροφή της αυτόνομης κουρδικής ζώνης στη βόρεια Συρία.

Αυτή η ζώνη, που ηγείται το Κόμμα Δημοκρατικής Ένωσης (PYD) και προστατεύεται από τις υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), έχει χαρακτηριστεί ψευδώς από τον Ερντογάν ως απειλή για την Τουρκία λόγω δεσμών με το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK). Ενώ υπάρχουν συσχετίσεις με το PKK, το PYD και οι SDF έχουν επικεντρωθεί αποκλειστικά στην καταπολέμηση του ISIS και στη δημιουργία ενός ασφαλούς χώρου για τους Κούρδους της Συρίας – όχι απειλώντας την Τουρκία.

Η εγχώρια ατζέντα του Ερντογάν

Η εμμονή του Ερντογάν να διαλύσει την κουρδική ζώνη εξυπηρετεί έναν εγχώριο σκοπό. Παρουσιάζοντας μια σκληρή στάση απέναντι στην τρομοκρατία, αποσπά την προσοχή των Τούρκων πολιτών από τις οικονομικές αποτυχίες της κυβέρνησής του. Οι αναφορές δείχνουν ότι η Τουρκία έχει ήδη 16.000–18.000 στρατιώτες στη Συρία και κινητοποιείται κατά μήκος των συνόρων κοντά στο Κομπάνι, έτοιμη να εξαλείψει τον έλεγχο των SDF και PYD. Ο Ερντογάν πιθανότατα οραματίζεται τη δημιουργία μιας ουδέτερης ζώνης με Σύρους πρόσφυγες που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στην Τουρκία.

Αγνοώντας τη Μόσχα και την Τεχεράνη

Η εμπιστοσύνη του Ερντογάν πηγάζει από την πεποίθησή του ότι έχει ξεπεράσει τη Ρωσία και το Ιράν. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν αποκάλυψε πρόσφατα ότι ο Ερντογάν προειδοποίησε τη Μόσχα και την Τεχεράνη να μην στηρίξουν τον Άσαντ, ισχυριζόμενος ότι ο σκοπός τους χάθηκε. Η μεταγενέστερη φυγή του Άσαντ στη Ρωσία υπογραμμίζει την αυξανόμενη μόχλευση του Ερντογάν. Με θάρρος, ο Ερντογάν φαίνεται αποφασισμένος να αποφασίσει για το μέλλον της Συρίας χωρίς να λαμβάνει σοβαρά υπόψη τα συμφέροντα της Ρωσίας, του Ιράν ή ακόμα και των Ηνωμένων Πολιτειών.






Τι θα κάνει ο Τραμπ;

Το κρίσιμο ερώτημα παραμένει: πώς θα απαντήσει ο εκλεγμένος πρόεδρος Τραμπ ;

Η πρόσφατη παρατήρηση Τραμπ για την « μη φιλική εξαγορά » του Ερντογάν θα μπορούσε να ερμηνευθεί με πολλούς τρόπους. Μπορεί να αγνοήσει εντελώς τη Συρία ως μέρος της πολιτικής αποδέσμευσης «Πρώτα η Αμερική», ή θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τη Συρία ως μοχλό μοχλού κατά της Ρωσίας και του Ιράν για να επιλύσει τον πόλεμο της Ουκρανίας και να περιορίσει τις εντάσεις Ισραήλ-Ιράν. Οποιοδήποτε σενάριο αφήνει τον Ερντογάν ελεύθερο να επιδιώξει τις φιλοδοξίες του, καθώς η Ουάσιγκτον και άλλες δυνάμεις παραμένουν αποσπασμένες.

Κριτικές Θεωρήσεις

Παρά την ορμή του Ερντογάν, υπάρχουν θεμελιώδη ζητήματα που δεν μπορούν να αγνοηθούν:

Τζιχαντιστικές Ρίζες του HTS

Το HTS έχει βαθείς δεσμούς με την Αλ Κάιντα και το ISIS . Το να γιορτάζουμε το HTS ως εθνικοαπελευθερωτική δύναμη είναι επικίνδυνα αφελές. Πώς μπορεί μια εξτρεμιστική ομάδα που απειλεί ανοιχτά την περιφερειακή σταθερότητα να κυβερνήσει μια πλουραλιστική Συρία ;

Εγκατάλειψη των Κούρδων της Συρίας

Πρέπει οι ΗΠΑ και η Δύση να εγκαταλείψουν τους Κούρδους συμμάχους τους υπέρ του οράματος του Ερντογάν; Το να χαρακτηρίζει το PYD και το SDF ως «τρομοκράτες», όπως κάνει ο Ερντογάν, είναι ανειλικρινές. Μια απλή συμφωνία για τις εγγυήσεις ασφαλείας μεταξύ του Ερντογάν και της ηγεσίας του PYD θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες της Τουρκίας.

Μακροπρόθεσμη σταθερότητα

Ο αποκλεισμός των Κούρδων από το μέλλον της Συρίας διασφαλίζει την αστάθεια. Ένας τουρκικός πόλεμος κατά των SDF όχι μόνο θα αποσταθεροποιούσε την περιοχή, αλλά θα δημιουργούσε επίσης ένα άνοιγμα για το ISIS να ανασυνταχθεί και να ξεκινήσει μια νέα εκστρατεία για την εγκαθίδρυση του Χαλιφάτου του.

Ο Ερντογάν μπορεί να πιστεύει ότι έχει όλα τα χαρτιά, αλλά η επιθετική του στρατηγική εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους—όχι μόνο για τη Συρία αλλά για ολόκληρη την περιοχή. Η αγνόηση αυτών των κινδύνων θα μπορούσε να οδηγήσει σε μακροπρόθεσμες συνέπειες που είναι αδύνατο να αναστραφούν.